همایون کاتوزیان: استبداد جامعه و مدنیت
در اسفند ماه ۹۵ روزنامه شهروند- ماهرخ ابراهیم پور در گفت و گو با محمد علی همایون کاتوزیان عضو هیأت علمی موسسه شرق شناسی اکسفورد به موضوع دیکتاتوری و استبداد جوامع پرداخت است. یادآوری مجدد این موضوعی از این بابت که در جنگل انبوه عقاید، برچسبها و خواسته های مردم، حداقل بتوانیم جهت گیری این انگاره ها را در مسیر آزادی یا ایجاد استبداد از هم باز شناسیم؛ از اهمیت بالایی برخوردار است. آقای کاتوزیان می گوید: ,,معمولا وقتی می‌خواهیم از استبداد سخن برانیم نگاه همه به سوی نظام سیاسی، دولت و حکومت می‌رود، در حالی که استبداد، بدون زمینه‌های اجتماعی نمی‌تواند بروز و تاثیر داشته باشد؟ چه کنش‌هایی در جامعه استبدادزده می‌تواند بستری مناسب برای تولید و تداوم ساختار استبدادی فراهم آورد؟ من در نظریه‌هایی که درباره استبداد ایرانی ارایه کرده‌ام، همواره تاکید داشته‌ام این استبداد یک‌سویه نیست؛ جامعه در شکل‌گیری و تداوم حکومت استبدادی هیچگاه بی‌گناه و برکنار نبوده است. حکومت و جامعه دو روی یک سکه‌اند. خانواده، یک واحد اجتماعی است و طبیعتا از قوانین و ضوابط اجتماعی نمی‌تواند برکنار و جدا باشد. برخورد، شیوه رفتار، رویکرد و نگرش اعضای یک خانواده از اجتماع برگرفته است پس نمی‌توان پنداشت در خانواده‌ها دموکراسی رایج بوده، اما در جامعه استبداد احاطه و تسلط داشته باشد. خانواده در واقع گوشه‌ای از یک جامعه است و چگونگی پیوندها در جامعه در آن نیز بازتاب می‌یابد زیرا جامعه از کنش و رویکرد مجموعه خانواده متاثر می‌شود.،،
آنچه اهمیت دارد درک این موضوع است که ما ایرانیان یک شبه نمی توانیم توقع داشتن جامعه دموکراتی داشته باشیم. و برای شروع بایستی از خود شروع کنیم. حداقل لازمه بروز دموکراسی این است که به عنوان پدر، مادر، معلم یا مدرس دانشگاه، کاسب، مسئول، وکیل یا وزیر … اجازه دهیم نظر مخالف گفته شود و بدون اینکه از کوره در برویم آن را بشنویم. بپذیرم خدا یا معصوم نیستیم پس کل حق پیش ما نیست.
اینکه توهین؛ تحقیر؛ زخم زبان؛ جو سازی و هژمونی سازی؛ ریشخند و بر هم زدن نظم یک جمع از انحرافاتی محسوب می شود که تحمل فضا را غیر ممکن می کند حقیقتی غیر قابل انکار است اما زمانی که هیچ یک از رفتارهای غیر اخلاقی وجود ندارد و فقط باورها و گرایشات ما دقیقاً در همان سطحی که ما باورهای آنان را به چالش کشیده ایم مورد سوال قرار می گیرد، بدون شک عدم تحمل ما نشانه کمبود صبر و بردباری، خودرایی و دیکتاتوری نهفته در وجود ماست که به جای پاسخگویی، احترام به نظر مخالف یا تغییر باور اشتباه خود، به رفتارهایی چون تخریب مخالف ؛ خاموش کردن ندای مخالف یا فرار خود از آن موقعیت می پردازیم.
مشاهده فیلم در اینخصوص از شهید والامقام محمد ابراهیم همت:
http://www.aparat.com/v/fsbSU